Xem phim không chỉ để giải trí

"Đừng cảm thấy tội lỗi khi xem phim thay vì làm việc. Đó là một quá trình nghiên cứu... về cách trì hoãn một cách đẳng cấp."

Nghệ thuật tránh né công việc: Một đam mê không thừa nhận

Có những người xem phim để giải trí. Rồi có những người như tôi, những bậc thầy của sự trì hoãn, những người xem phim như một phương pháp tránh deadline đầy nghệ thuật. Khi áp lực công việc đè nặng, tôi không hề hoảng loạn. Không, tôi bình tĩnh mở Netflix và tự nhủ: "Đây chính là nghiên cứu văn hóa đại chúng. Tôi đang mở rộng tầm nhìn của mình."

Và thế là, tôi chìm đắm vào bộ phim tài liệu về những người xây dựng nhà trên cây. "Biết đâu một ngày nào đó mình sẽ cần kỹ năng này," tôi tự biện minh, trong khi deadline cho bài thuyết trình ngày mai đang âm thầm tiến đến.

Tâm lý học gọi hiện tượng này là "né tránh cảm xúc tiêu cực" — khi chúng ta cố gắng tránh những cảm giác khó chịu bằng cách làm một việc khác dễ chịu hơn. Nói cách khác, chúng ta đang chơi trò "ú òa" với trách nhiệm của mình. Và nếu phải chọn giữa việc soạn bảng tính Excel và xem Ryan Gosling trong phim hành động mới nhất, bạn nghĩ tôi sẽ chọn gì?

Trải nghiệm "Flow" - Khi trì hoãn trở thành nghệ thuật

Tâm lý học tích cực có một khái niệm gọi là "flow" - trạng thái đắm chìm hoàn toàn vào một hoạt động, khi thời gian như ngừng lại và bạn hoàn toàn tập trung. Mihaly Csikszentmihalyi, người đặt ra thuật ngữ này, mô tả nó như một trạng thái cực kỳ sáng tạo và hạnh phúc.

Có điều hài hước là: tôi hiếm khi đạt được trạng thái "flow" khi đang làm báo cáo tài chính. Nhưng khi xem 7 tập liên tiếp của một series trinh thám Hàn Quốc? Tôi là hiện thân của Csikszentmihalyi's flow!

"Tôi không phải đang trốn việc, tôi đang thực hành nghệ thuật đắm chìm tâm trí."

Giải trí như một hình thức tị nạn tạm thời

Hãy thành thật: đôi khi cuộc sống trở nên quá sức. Công việc, các mối quan hệ, hóa đơn, tin tức... tất cả như một cơn lốc không ngừng nghỉ. Nghiên cứu tâm lý học cho thấy não bộ chúng ta cần thời gian nghỉ ngơi để xử lý thông tin và phục hồi.

Khi tôi dừng mọi thứ lại để xem một show hài kịch hoặc một bộ phim giả tưởng, đó không chỉ là "lười biếng." Đó là một hình thức tự chăm sóc bản thân cần thiết – một không gian an toàn tạm thời, nơi tôi có thể tránh xa những áp lực của cuộc sống thực.

Giáo sư Sophie Scott, chuyên gia về khoa học thần kinh của tiếng cười tại University College London, đã chứng minh rằng cười làm giảm hormone căng thẳng và tăng endorphin. Vậy nên, mỗi khi xem một video hài trên YouTube thay vì hoàn thành công việc, tôi không phải đang phung phí thời gian – tôi đang tự điều trị tâm lý!

Khi những bộ phim trở thành thầy dạy đời

Điều thú vị là, trong quá trình "trốn chạy" này, đôi khi chúng ta lại vô tình tìm thấy những bài học quý giá.

Có lần tôi xem một bộ phim về một nhân vật phải đối mặt với nghịch cảnh tưởng chừng không thể vượt qua. Trong khi tôi dùng phim để tránh đối mặt với đống công việc chất như núi, nhân vật chính lại dạy tôi về sự kiên trì và khả năng vượt qua khó khăn. Tôi nhớ mình đã cười vì sự mỉa mai: tôi đang trốn chạy thực tế bằng cách xem một bộ phim về việc... đối mặt với thực tế!

Nhà tâm lý học Carl Jung có khái niệm "đồng bộ hóa" - những sự trùng hợp có ý nghĩa mà dường như không phải ngẫu nhiên. Đôi khi, bộ phim hoặc chương trình chúng ta chọn xem như một cách trốn chạy lại chứa đựng chính xác bài học chúng ta cần học vào thời điểm đó.

Nhìn vấn đề qua lăng kính khác

Một trong những lợi ích bất ngờ của việc đắm chìm vào thế giới giải trí là nó cho chúng ta cơ hội nhìn thế giới qua những lăng kính khác nhau.

Phim ảnh, âm nhạc, và văn học đưa chúng ta vào cuộc sống, văn hóa và quan điểm mà chúng ta có thể không bao giờ trải nghiệm trong cuộc sống thực. Khi tôi xem một bộ phim lấy bối cảnh tại một quốc gia xa lạ, hay một series về một nhân vật có hoàn cảnh hoàn toàn khác với mình, tôi không chỉ giải trí - tôi đang mở rộng sự đồng cảm và hiểu biết.

Nghiên cứu của Tiến sĩ Mar và Oatley (2008) chỉ ra rằng đọc tiểu thuyết và xem phim truyện có thể cải thiện khả năng hiểu ý định và cảm xúc của người khác - một kỹ năng được gọi là "Thuyết Tâm Trí". Có lẽ việc tôi cày hết series "Bridgerton" không phải là lãng phí thời gian, mà là đầu tư vào trí tuệ cảm xúc của mình!

Sự cân bằng tinh tế của nghệ thuật trì hoãn

Tất nhiên, có một ranh giới mong manh giữa việc giải trí như một hình thức nghỉ ngơi cần thiết và trốn tránh thái quá.

Nhà tâm lý học Tice và Bratslavsky đã nghiên cứu về cái gọi là "nghịch lý tự điều chỉnh": chúng ta trì hoãn để cải thiện tâm trạng ngắn hạn, nhưng lại làm trầm trọng thêm căng thẳng và lo âu dài hạn. Đó là lý do tại sao sau khi xem 5 tập phim liên tiếp, tôi thường cảm thấy hỗn hợp giữa sự thỏa mãn và hối hận nhẹ.

Nghệ thuật nằm ở việc biết khi nào nên dừng lại. Giống như việc thưởng thức một ly rượu vang ngon - một ly thì thư giãn, cả chai thì gây đau đầu.

Góc nhìn khách quan: Hai mặt của đồng xu

Để công bằng, hãy xem xét cả hai mặt của vấn đề này:

Những điểm tích cực:

Giải trí giúp giảm căng thẳng và cho phép não được nghỉ ngơi
Những câu chuyện trong phim ảnh có thể mang lại cảm hứng và bài học
Giải trí mở rộng tầm nhìn và khả năng đồng cảm
"Thời gian ngừng trôi" khi đắm chìm vào giải trí có thể là hình thức thiền định

Những điểm tiêu cực:

Trì hoãn quá mức dẫn đến căng thẳng và lo âu gia tăng
Có thể trở thành thói quen né tránh những khó khăn thực sự
Không phải mọi hình thức giải trí đều có giá trị như nhau
Ranh giới giữa nghỉ ngơi và trốn tránh rất mong manh

Hướng dẫn trốn deadline một cách nghệ thuật

Nếu bạn quyết định tham gia vào nghệ thuật trì hoãn công việc bằng giải trí, đây là một số gợi ý để làm điều đó một cách "đẳng cấp":

Biến nó thành phần thưởng: Thay vì trốn chạy, hãy biến nó thành phần thưởng. "Sau khi hoàn thành phần này, tôi sẽ xem một tập phim."
Chọn nội dung có ý nghĩa: Nếu bạn đang trì hoãn, ít nhất hãy chọn thứ gì đó đáng xem hoặc nghe.
Đặt giới hạn thời gian: Cam kết chỉ xem một tập phim, không phải cả mùa.
Dùng giải trí để kích thích sáng tạo: Đôi khi, một bộ phim hay có thể thực sự truyền cảm hứng cho công việc của bạn theo những cách bất ngờ.
Thừa nhận nó: Tôi sẽ không nói "đừng trì hoãn" - điều đó không thực tế. Thay vào đó, hãy thừa nhận rằng bạn đang trì hoãn và đặt giới hạn cho nó.

Kết luận: Sự cân bằng tinh tế

Xem phim, nghe nhạc hay đắm chìm vào một cuốn sách hay không chỉ là cách để trốn deadline - chúng là những không gian cần thiết để tâm trí nghỉ ngơi, phục hồi và đôi khi, tìm kiếm cảm hứng. Nghệ thuật không nằm ở việc không bao giờ trì hoãn - đó là điều không tưởng - mà là biết cách trì hoãn một cách có ý thức, và biết khi nào nên quay lại với trách nhiệm.

Vì vậy, lần tới khi bạn tìm đến Netflix thay vì hoàn thành báo cáo, hãy nhớ rằng bạn không chỉ đang trốn chạy. Bạn đang tham gia vào một quá trình phục hồi tinh thần phức tạp - và có lẽ, học hỏi một vài bài học trên đường đi.

Còn bây giờ, nếu bạn thấy bài viết này có ích, có lẽ bạn nên quay lại làm việc? Hoặc có lẽ chỉ một tập phim nữa thôi...

"Ngày mai tôi sẽ bắt đầu nghiêm túc. Nhưng đêm nay, tôi có một cuộc hẹn với 'Hoàng Hậu Của Tôi' mùa 3."

Xem phim không chỉ để giải trí – Mà để trốn deadline một cách nghệ thuật